تبریز نیازمند روش نوین آبیاری

به گزارش پایگاه خبری تابان خبر به نقل از آذر انجمن، در روزهای گذشته وضعیت شبکه آب های خام و سطحی شهر تبریز در یک اقدامی مورد بررسی قرار گرفته و بررسی ها نشان داد که وضعیت این شبکه ها برای آبیاری فضای سبز تبریز بسیار نامطلوب است.

به گفته رئیس کمیسیون محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تبریز؛ با توجه به سیستماتیک نبودن روش آبیاری فضای سبز شهر، از ۱۰۰ واحد آب مورد استفاده در این زمینه تنها ۴۵ درصد مفید بوده و بقیه آب به هدر می‌رود و شهر تبریز نیازمند اصلاح روش آبیاری این فضاست.

لزوم بازچرخانی آب و استفاده مجدد از پساب

به گزارش آذرانجمن؛ احمد رحمانی مقدم، مدیر عامل خانه فعالین محیط زیست در گفتگو با خبرنگار آذرانجمن  در این خصوص اشاره می‌کند: فضای سبز شهر تبریز دو منبع اصلی برای تامین آب برای آبیاری دارد؛ آب های زیر زمینی که  با استفاده از چاه های عمیقی که در سطح شهر تبریز ایجاد شده و استفاده از روان‌آب‌هاست.

قسمتی از این روان آب ها با توجه به پیشینه کهن شهر تبریز از طریق قنات های تاریخی تامین میشود این قنات ها روان ابهای تبریز واطراف آن بخصوص روان آبهای دامنه های سهند را به شهر تبریز هدایت و در تختیار شهرداری قرار میدهد.

وی ادامه می‌دهد: استفاده از پساب ها و بازچرخانی آب،  منبع سوم تامین آب  آبیاری است که در شهرهای توسعه یافته  مرسوم  است و آنها با توجه به تغییرات اقلیمی و کمبود آب به طور جدی به از این تکنولوژی ها برای تامین آب در فرایند آبیاری شهر استفاده می‌ کنند؛ اما افسوس که مدیریت شهر تبریز در این مورد راه نپیموده بسیاری دارد.

رحمانی می‌گوید: البته مشکلات ساختاری در این مورد نیز مانع استفاده آن توسط شهرداری است چراکه مدیریت فاضلاب شهر تبریز به دست شرکت آب و فاضلاب استان میباشد و در سالهای گذشته بازچرخانی فاضلاب با هزینه های بسیار با هدف احیای دریاچه ارومیه آغاز شد ولی معقولانه تر این بود که این آب بازچرخانی شده در فضای سبز شهری مورد بهره برداری قرار گرفته و برداشت بی رویه از آبخوانها توسط شهرداری متوقف شود و حق آبه دریاچه در بالادست تامین شده و آب شرب تبریزحد الامکان از منابع خود شهر تبریز تامین شود تا مانع هدر رفت منابع در انتقال آب شویم . این موارد یکی از مشکلات ساختاری است که با تحقق مدیریت یکپارچه شهری محقق میشود که این بحث در این مقال نمیگنجد .

وی در خصوص درصد اعلام شده از طرف رئیس کمیسیون محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تبریز می‌گوید: با توجه به اینکه کشور ما با عدد و رقم دقیق بیگانه است زمانی که فرایند علمی تعیین درصد اعلام شده مشخص نباشد باید با دید شکاکانه به این آمار نگاه کرد زیرا شاخصها و متغییر های زیادی در تعیین میزان بهره وری آب استفاده شده در آبیاری دخیل است و نیاز به تحقیق علمی دارد ولی در کل هدر رفت در این بخش کاملا مشهود است و کمسیون به درستی به آن اشاره کرده است.

وی اظهار می کند: درحال حاضر به نظر می‌رسد شهرداری تبریز و سازمان سیما منظر و فضای سبز آمار دقیقی در خصوص میزان برداشت آب از آب‌های زیرزمینی یعلی الخصوص روان آب‌ها که در اختیار نداشته باشد، چراکه ناکارآمدی در مدیریت منابع آبی ئر کشور و شهرها کاملاً مشهود است.

وی در خصوص راه حل های موجود بیان می‌کند: برای حل یک بحران اولین قدم باید درک صحیح آن بحران باشیم؛ منطقه ما یک منطقه خشک است و همیشه در طول تاریخ با مشکلات آبی مواجه بوده ایم و وجود قنات‌های تاریخی به شکل گسترده در زیر شهر تبریز نشانگر این واقعیت است. ما منابع آبی قابل دسترس بسیار محدودی داریم و باید هوشمندانه مصرف کنیم تا در آینده با مشکل روبرو نشویم، اما متاسفانه در دهه های اخیر با سهل انکاری و توهم پرآبی اکنون با مشکل تامین آب شرب در فصول گرم سال مواجه هستیم. و این کمبود در بخشهای کشاورزی و صنعتی نیز تشدید خواهد شد.

وی تاکید می‌کند: در گام اول برای حل این مشکل باید ارتباط نهادهای علمی با نهادهای مدیریتی بیشتر باشد و داده های آماری دقیق‌تری در اختیار داشته باشیم تا از ظرفیت های موجود به نحو مطلبوب بهره برداری کنیم و هر گونه توسعه و یا تغییری را بر اساس ظرفیت های موجود پایه ریزی کنیم .

وی می‌گوید: باید رویکرد مدیریت فضای سبز تبریز تغییر پیدا کند، در گذشته اقداماتی در خصوص جایگزینی آبیاری قطره‌ای بجای آبیاری سنتیو همچنین عدم کاشت چمن به دلیل آب بر بودن در سطح شهرتبریز و استفاده از گونه‌ های کم آب بر قابل تقدیر است اما کافی نیست و باید تمرکز بیشتری روی این موضوع داشته باشیم و مدیریت شهری تصمیمات عاقلانه‌ تری در این خصوص اتخاذ کنند.

وی با بیان اینکه باید توجه داشت که آبیاری ‌ها در زمان مناسبی انجام نمی‌شود توضیح می‌دهد: هنوزم که هنوزه ما ظهر ها شاهد آبیاری چمن‌های موجود در شهر تبریز هستیم که تبخیر حداکثری آب اتفاق می‌افتد و هدر رفت در این بخش زیاد است که شهرداری فعلا نتوانسته راه حلی برای این موضوع پیدا کند.

وی تشریح می‌کند: مجبور هستیم در بازچرخانی آب تمرکز داشته باشیم یعنی اگر از امروز این اقدام را نکنیم در آینده نزدیک ، شرایط اقلینی ما را مجبور خواهد کرد تا با هزینه‌های بسیار بالایی در خصوص بازچرخانی آب اقدام کنیم . فعلا عزمی در مدیران بخشهای مختلف مشاهده نمیشود.

مدیرعامل خانه فعالین محیط زیست می‌گوید: مدیریت منابع آبی شهر تبریز نباید دارای چند متولی باشد تعدد متولی یکی از دلایل هدررفت آب میباشد .در شهرهای پیشرفته دنیا مدیریت منابع آبی به صورت متمرکز و توسط شهرداری ها انجام میشود و این امر باعث میشود مدیریت عرضه و تقاضا به صورت دقیق تری صورت گرفته و فرایند برنامه ریزی و نظارت بر اجرای آن کارآمدنر از شرایط فعلی حاکم باشد. تحقق این امر به عزم جدی در حاکمیت است و قانونگذاران باید نسبت به اصلاح قوانین مدیریت شهری اهتمام ویژه ای داشته باشند تا در کمترین زمان ممکن نسبت به مدیریت کارآمد منابع آبی و کاهش میزان هدر رفت آب دست یابیم .

وضعیت نامطلوب فضای سبز تبریز

رحمانی خاطرنشان می‌کند: اتفاقی که رخ داده است و در حال تشدید آن هستیم ؛ نابودی فضای سبزشهری با احداث ساختمانهای مسکونی و مراکز تجاری تفریحی است. ما هر روز شاهد کاهش سرانه فضای سبز شهر تبریز در مرکز و افزایش سرانه فضای سبز در خارج از شهر هستیم .مدیریت شهری با دخل و تصرف در طبیعت اطراف شهر تبریز و آسیب به تنوع زیستی آن مناطق در حال انبوه کاری و به زعم خود افزایش سرانه فضای سبز شهر تبریز!

این رویکرد مدیریت فضای سبز شهری علاوه بر ارائه آمار غلط سرانه فضای سبز و توجیح نابودی فضای سبز باغ شهر افسانه ای شهر تبریز باعث هدر رفت منابع مالی و آبی به سبب شرایط نامساعد بستر خاک مناطق کوهستانی اطرف شهر تبریز میشود. رویکر شهرداری میبایست از توسعه بی رویه انبوه کاری در اطراف شهر تغییر و به سمت حفظ و توسعه فضای سبز شهر ز طرفیت های موجود باشد تا فضایی برای زندگی در شهر برای شهروندان باقی بماند اما رانت مالی ایجاد شده در شهر و عدم پایبندی به آمایش سرزمینی و ظرفیتهای توسعه شهری موجب توسعه ناپایدار شهری میشود که امروز با آن دست به گریبان هستیم و در آینده با مشکلات پیچیده تری نیز روبرو خواهیم بود .

گفتنی است؛ تبریز، یکی از شهرهای بزرگ و صنعتی ایران است که در گذشته دارای فضاهای سبز زیادی بود و احیای این باغات و فضای سبز بیش از پیش احساس میشود،توسعه فضای سبز نیاز به سیستم‌های آبیاری موثر و کارآمد نیز دارد. اما متأسفانه در برخی مناطق، ناکارآمدی در آبیاری فضای سبز وجود دارد که منجر به مشکلاتی از جمله هدر رفت آب، افت کیفیت خاک و کاهش زیبایی و عملکرد فضاهای سبز شده است. این مشکلات ناشی از عوامل مختلفی از جمله عدم بهره‌وری منابع آب، نقص در طراحی و اجرای سیستم‌های آبیاری، و عدم مدیریت صحیح منابع آب می‌باشد.