زن در مقام مادر در جبهه‌ای خاموش پر از عشق می‌جنگد

به گزارش پایگاه خبری تابان خبر، ملیحه واعظ، نویسنده و کارگردان تئاتر آیینی و سنتی تبریز، هنرمندی است که با قلم و صحنه، تاریخ و فرهنگ را در دل زمان زنده می‌کند، آثار او چون پلی است میان گذشته و امروز، پیوندی است میان ریشه‌های هویتی و شکوفه‌های امید، و هر حرکت و هر کلمه‌ی او پژواکی است از مهر و ایثار مادرانه که جامعه را شکل می‌دهد.

سال ۱۴۰۲، تلاش‌های خستگی‌ناپذیر او به رسمیت شناخته شد و به عنوان زن برجسته استان معرفی شد و فیلم مستندی از زندگی و هنر او از شبکه سهند پخش شد، روایتگر شور و عشق هنری او به فرهنگ آیینی و سنتی، امسال نیز گفت‌وگویی با او در شبکه یک سیما انجام شد تا بار دیگر صدای این بانوی خلاق و تاثیرگذار، پیام مهر، ایثار و اصالت را به گوش جامعه برساند.

در آثار ملیحه واعظ، مادر نه تنها یک نقش نمادین است، بلکه تجسمی از ریشه‌ها و ارزش‌های فرهنگی است؛ مهر او، چراغی است که راه را روشن می‌کند، ایثار او، نیرویی است که جامعه را پابرجا نگاه می‌دارد و ریشه‌های هویتی که در دل هر نمایش و نوشته می‌روید، درختی است پرشکوفه که هر نگاه و هر شنونده‌ای را با خود همراه می‌سازد.

ملیحه واعظ، با هنر و خلاقیتش، زمان را می‌آراید، روح فرهنگ را زنده نگاه می‌دارد و یادآور می‌شود که هر جامعه‌ای که مادرش را پاس بدارد، مهر و ریشه‌های هویتی‌اش را نیز جاودانه نگاه می‌دارد.

ملیحه واعظ در گفتگو با خبرنگار تابان خبر با نگاهی عمیق و صدایی آکنده از عشق به تاریخ و زنانگی، می‌گوید: تئاتر آیینی و سنتی برای من بیش از یک حرفه است؛ این تئاتر، ریشه‌های هویتی ملت ماست، آینه‌ای است که گذشته و آینده ما را به هم پیوند می‌دهد، به نظر من در این صحنه‌ها، هر حرکت، هر لبخند و هر نگاه، روایتگر داستان‌هایی است که مادران در سکوت و مهر خود آن‌ها را شکل داده‌اند.

او ادامه می‌دهد: تمام تلاش من بر این است که در نمایش‌ها، زنان محوریت داشته باشند، زیرا زنان ستون مهر و ایثار و نگهبان ریشه‌های هویتی جامعه هستند و قهرمانان داستان‌های ما زنانی شجاع‌اند؛ زینب پاشا، تللی، خیرالنساء و زری، زنانی که پا به پای مردان جنگیدند و با شجاعت و غیرت از خاک و فرهنگ ما دفاع کردند، این زنان همان مادرانی هستند که در تاریخ و زندگی روزمره، با مهر و ایثار خود، آینده را می‌سازند.

این نویسنده و کارگردان نمایش آیینی و سنتی تبریزی با نگاهی سرشار از زنانگی می‌گوید: زن در مقام مادر، همواره در جبهه‌ای خاموش و بی‌صدا می‌جنگد؛ اما این جبهه، پر از عشق و مهر است، او با دستان پرتوان و قلبی سرشار از محبت، ریشه‌های هویتی و فرهنگی جامعه را زنده نگه می‌دارد و فرزندانی صالح و پر امید به جامعه تحویل می‌دهد و مادر چراغ راه است و مهر او در تار و پود زندگی جاری است.

او با اشاره به لباس و هویت فرهنگی توضیح می‌دهد: در انتخاب لباس بازیگران، چه زن و چه مرد، همیشه از پوشش‌های سنتی و بومی استفاده می‌کنم، این لباس‌ها، نه تنها زیبایی صحنه را می‌سازند، بلکه حافظ ریشه‌های هویتی و آیین‌های ما هستند؛ همان سنت‌هایی که مادر در زندگی روزمره زنده نگه می‌دارد و با بازسازی لباس‌ها و آیین‌ها، مهر، ایثار و ریشه‌های هویتی را حفظ می‌کنیم و فرهنگمان را به نسل‌های بعد منتقل می‌کنیم.

این نویسنده و کارگردان تئاتر آیینی و سنتی با شور ادامه می‌دهد: ادبیات شفاهی ما پر از زنان قهرمانی است که تاریخ را شکل داده‌اند، در روزگاری که خشکسالی آذربایجان را در خود فرو برده بود، مردم به روستایی می‌رفتند که بانویی پاکدامن به نام «خاتون» زندگی می‌کرد و او با دعای خود، باران را به زمین هدیه می‌کرد و او نماد مهر و ایثار و ستون ریشه‌های هویتی جامعه بود.

واعظ با تصویرسازی تاریخی می‌افزاید: در گذشته، زنان با لباس‌های بلند و پوشش کامل در اجتماع حاضر می‌شدند و در مراسم خواستگاری، جلیقه‌های مزین به سکه‌های قدیمی می‌بردند؛ نمادی از اصالت و جایگاه زن در جامعه، من با طراحی دوباره این جلیقه‌ها، فرهنگ گذشته را بازسازی می‌کنم و نشان می‌دهم که حفظ سنت‌ها و آیین‌ها، نوعی جنگ است؛ جنگی برای نگه داشتن ریشه‌های هویتی و فرهنگی.

او با اشاره به اجراهای بین‌المللی خود می‌گوید: نمایش‌های ما در ایران و خارج از کشور، پلی است میان گذشته و حال؛ فرصتی برای نشان دادن مهر و ایثار زنان و ریشه‌های هویتی ما، تماشاگران خارجی با دیدن این نمایش‌ها، شگفت‌زده می‌شوند و فرهنگ غنی و آیین‌های ما را تحسین می‌کنند.

نویسنده و کارگردان تئاتر آیینی و سنتی تبریزی با اشاره به پژوهش‌های خود اضافه می‌کند: در حال حاضر، پژوهشی درباره زنان آذربایجان در دوران جنگ جهانی اول دارم؛ زنی شجاع شهر را از دست دشمنان نجات داد و اجازه نداد ناموس و خاک ما غارت شود و حماسه او در موسیقی و شعر بازتاب یافته است که بدین شرح است: «الده توپانچا، بالا زرخانیم، لشکری ترپد بالازرخانیم، پتکده آری، گل منه ساری بالازرخانیم، گللم دالینجا، منیم اولونجا بالازرخانیم»، نشان می‌دهد که زنان و مادران ما ستون مهر و ایثار و نگهبان ریشه‌های هویتی جامعه بوده‌اند.

واعظ با نگاهی عاشقانه به حماسه‌ها می‌گوید: در زمان جنگ روس‌ها با تبریزی‌ها، بالا زرخانم با در دست گرفتن اسلحه، همنوعان خود را نجات داد و حتی برای نامزد خود در کوه‌های تبریز شعر سرود.

او می‌گوید: بدون حضور زنان، هیچ حماسه‌ای شکل نمی‌گیرد؛ مادر و زن، همان ریشه‌های هویتی و مهر و ایثار جامعه‌اند.

این نویسنده و کارگردان تئاتر آیینی و سنتی تبریزی با اشاره به جانفشانی مادران در هشت سال دفاع مقدس خاطرنشان می‌کند: در آن دوران، مادرانی بودند که فرزندان قهرمان خود را به جبهه فرستادند و خود نیز در پشت جبهه به مبارزه ادامه دادند، مادر همواره ستون مهر، ایثار و ریشه‌های هویتی جامعه بوده و هست.

گفتگو از زهرا ناصران