یادداشت/نقش و جایگاه شورای شهر در توسعه پایدار شهری

علی عبدلی: اگر توسعه پایدار را به عنوان یک فرآیند لازمه­ی بهبود و پیشرفت متعادل، متناسب و هماهنگ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و زیست محیطی جوامع تعریف کنیم مدیریت جامع شهری مفهومی متلازم با توسعه پایدار خواهد بود.

توسعه روز افزون شهرنشینی وتغییرات و تحولات شتابان محیط زندگی شهری، آن چنان مباحث و فرآیندهای مدیریت شهری را مورد تدقیق و اهمیت قرار داده است که مدیریت بویژه کلان شهرها را مستلزم مشارکت ومداخله­ی گروه های  مختلف متخصصان و صاحبنظران تصمیم گیری های مسائل و مشکلات شهری ساخته است.

از این منظر، بسیاری از صاحبنظران مدیریت شهری، جنس این رشته از مدیریت را با توجه به تنوع و گستردگی و پیچیدگی مسائل و مشکلات و تعدد متغییرهای تصمیم گیری شهرها از جنس مدیریت تخصصی مشارکتی وازپیچیده ترین سیستم های مدیریتی دانسته و اجرای فرآیندهای آنرا نیازمند رویکرد سیستیماتیک وتخصصی و حل مسائل آنرا مبتنی بر تحلیل ها و شیوه های نوین تصمیم گیری علمی و مهارتهای تخصصی مختلف می دانند .

بنابراین مدیریت شهری، واقعاً مدیریتی اجتماعی-علمی و غیر جناحی و غیر سیاسی است که برنامه ریزی های اختصاصی، اجرای آنرا، بیشتر از مواجهه های سیاسی با مواجهه های خردمندانه­ی با مسائل حاضر و آتی شهرها و تلاش برای نیل به اهداف توسعه پایدار شهری معطوف داشته است.

باید باور کنیم که شهرداری ها، صرفاً مجری نقش یک نهاد خدماتی نبوده، بلکه آنها نقش برجسته­ای را به عنوان اصلی ترین نهاد اجتماعی دارا هستند.
شهر یک مجموعه زنده است و شامل یک شبکه جغرافیایى، یک سازمان اقتصادى، مجموعه­ی از فعالیت های زندگانی، نمادهای زیبا شناختى و عرصه­ای براى کنش های اجتماعى است. بنابر این رویارویی با مشکلات شهرها و شهرداریها، حائزاهمیت فراوان و مستلزم مداخلات و بررسی و مطالعات مستمر تخصصی حوزه های مختلف علمی است.
با این توصیف، دیدگاه اصلى تحصیل موفقیت در اداره شهرها را باید درشیوهایی برای تحقق توسعه شهری پایدار جستجو کرد.

چنانچه توسعه پایدار، توسعه ای است که نیازهای زمان حال جوامع را تأمین می کند بدون آنکه توانایی نسل های آتی درپاسخگویی به نیازهایشان را به خطر بیندازد، پس از بعد اقتصادی، ابعاد اجتماعی و زیست محیطی باید به مفهوم توسعه توجه نمود.

توسعه پایدار درمسیر انطباق این ابعاد، واقعیت­های پیچیده حیات شهری را مشخص و برای کاهش یا رفع تنگناها و نارسایی ها راه حل های اجرایی مختلف و درعین حال جامعی ارائه می نماید.
بر این اساس، توسعه پایدار شهری عبارت است از ، توانایی انتخاب مدیریتی که به رابطه ی بین سه عامل «E» اقتصاد، اکولوژی و برابری اجتماعی احترام بگذارد.

در واقع منظور از مدیریت شهری برعهده گرفتن نقشی فعال در توسعه، مدیریت و هماهنگ­سازی منابع برای دستیابی به این اهداف توسعه پایدار شهری است. مدیریت شهری، ابزاری است که به وسیله آن حکومت مرکزی نیز می تواند در اجرای برنامه­های کلان کشوری، توسعه مشارکتی و پایداری را  به وجود آورد.

در سیستم مدیریت شهری شورای شهر یکی از نهادهای مهم و تاثیرگذار محسوب می شود که نمایندگان آن توسط مردم همان شهر انتخاب می شوند. این پارلمان که نشانگر وجود مردم سالاری دینی در کشورمان است برای افزایش مشارکت مردم در اداره شهرها شکل یافته است.

شورا یکی از ارکان نظام سیاسی اسلام محسوب می­شود و امر مشورت آن چنان حائز اهمیت است که خداوند در قران کریم آنرا بعنوان یکی از ویژگی های مومنان و در ردیف اطاعت امر خدا و برپاداشتن نماز قرارداده است. آموزه­های شورایی قرآن در عصر جدید مناسبترین محتوا برای حکومت است که می­تواند در قالب نظام پارلمانی تحقق پیدا کرده و به بحران­های جامعه اسلامی خاتمه دهد.

شورای شهر بعنوان نهادی که متولی مدیریت شهر و نظارت بر تمام نهادهای مرتبط با مدیریت شهری است باید دارای ساختاری تخصصی و توانمند در حوزه تصمیم گیری و مدیریت جامعه شهر باشد. از طرفی شهر به مثابه یک کل، متشکل از ارکان مختلفی است که هر کدام نیاز به تخصص ویژه خود دارند. بدیهی است برای مدیریت چنین کلی می بایست از رویکرد مدیریت میان رشته ای بهره گرفت و برای تصمیم گیری درهر حوزه با محوریت نظر کارشناسی متخصص همان حوزه در تعامل با سایر حوزه ها اقدام کرد.

بنابراین مجموعه مدیریت شهری، ترکیبی از یک تیم تخصصی است که با هماهنگی و همکاری هم بتواند بهترین راه حل ها را تعیین و موثرترین و بهره ورترین تصمیمات را برای بکارگیری منابع در اختیار اتخاذ نماید.

از آنجایکه تعداد کرسی های شورای شهر محدود می باشد با تلفیق و ادغام و همپوشانی برخی حوزه­ها، در نهایت می توان اصلی ترین تخصص ها و مهارت های مطرح برای عضویت در تیم مدیریت شهری را حضور متخصصانی مشرف به مبانی فرهنگی و امنیت اجتماعی و مبانی اسلام در حوزه های اقتصاد، محیط زیست، جامعه شناسی و روانشناسی، عمران و شهرسازی، ترافیک و حمل و نقل، بهداشت و سلامت، تاسیسات شهری، کارشناسان ورزشی، کارشناسان روابط عمومی و رسانه، فضای سبز و محوطه سازی و در کنارهمه ی این تخصص های فنی و اجتماعی متخصصین مهندسی صنایع مسلط به حوزه های استراتژیک، برنامه­ریزی سیستمهای اجتماعی ،اقتصادی، تحلیل سیستم ها و بهبود فرآیندها دانست.

با تشکیل شورای شهرتخصص مدار به نحوی که اشاره شد می توان امیدواربود افرادی دارای صلاحیت وتخصص درحوزه مربوطه بعنوان بازوی اصلی نیل به توسعه پایدارشهر تبریزوارد شورای شهرشوند و شاهد تصمیم گیری های صحیح درمدیریت شهری باشیم.